Próby właściwości mechanicznych i technologicznych rur

Wyboru rodzaju badań wytrzymałościowych obowiązujących dla poszczególnych wyrobów dokonuje się na podstawie wymagań klienta. O ile nie podano inaczej, wyniki takich bada dotyczą próbek pobranych podłużnie.

Próby właściwości mechanicznych rur

Próba na rozciąganie w podwyższonej temperaturze (na żądanie klienta) wg norm EN ISO 6892-2, ASTM E21, GOST 19040

Określanie wartości (w zależności od ustalonych wymogów):

• Umowna wartość płynności granicznej Rp0,5 w danej temperaturze (MPa)
• Wytrzymałości na rozciąganie Rm (MPa)
• Rozciągliwości (wydłużenie) po rozerwaniu (%)
• Kontrakcji (%)

Próby twardości wg norm EN ISO 6508-1, ASTM E 18, EN ISO 6506-1,ASTM E 10, GOST 9012, EN ISO 6507-1, ASTM E92, ASTM A370

Wartości stwierdzone:

• W zależności od zastosowanych metod badania: według Rockwella, Brinella albo Vickersa

Próba udarowa na zginanie w temperaturze otoczenia, albo w niskiej temperaturze wg norm ISO 148-1, GOST 9454, ASTM E23 i ASTM A370

Możliwość wykonania danej próby zależy od wymiarów rury.

Wartości stwierdzone:

• Wartości pojedyncze i uśrednione energii udaru KV (J).

Próba pełzania (creep) wg norm EN ISO 204, ASTM E139

Próby pełzania nie są warunkiem odbioru rur, stale są poddawane tym próbom przez dłuższy okres czasu podczas kontroli technologii produkcji.

Wartości stwierdzone:

• Limit pełzania RT(t/A/T) to wartość naprężenia, które w czasie t i w temperaturze T spowoduje A (%) średniego trwałego proporcjonalnego wydłużenia się mierzonego pręta kontrolnego. Np. dla A =1 %, w czasie 10 000 godzin i w temp. 500°C – wartość RT 10 000/1/500 = 70 MPa.

Limit wytrzymałości na pełzanie RmT(t/T) to wartość naprężenia podczas trwałego oddziaływania siły w temperaturze T i w średnim czasie pęknięcia t. Np. dla naprężenia 100 MPa działającego w temperaturze 600°C i w czasie 10 000 godzin z pęknięciem elementu – wartość RmT 10 000/600 = 100 MPa.
Dane przedstawiono w załącznikach norm i można je wykorzystywać do obliczeń. W chwili obecnej w praktyce określa się inną wartość, poprzez porównanie wartości wytrzymałości w zakresie poniżej wartości pełzania z wartością płynności granicznej w wyższych temperaturach. Wybierana jest zawsze wartość mniejsza.

Próby zmęczeniowe metali – nie są objęte w WTD przy dostawach rur.

Próby właściwości technologicznych rur

Próba zginania wg norm EN ISO 8491, ASTM A53, ASTM A106, GOST 3728

Próba ta określa zdolność do deformacji plastycznej rur metalowych o przekroju okrągłym. Rura jest zginana wokół rolki o danym promieniu aż do osiągnięcia zadanego kąta. W trakcie prób w badanych rurach nie mogą powstawać widoczne szczeliny. Próbom podlegają rury do 60,3 mm.

Próba na ściskanie wg norm EN ISO 8492, ASTM A450, ASTM A530, ASTM A999, ASTM A1016, GOST 8695

Próbka jest ściskana między stalowymi płytami do czasu, kiedy odległość między nimi nie osiągnie wartości H podanej w normie. Jej wartość zależy od rodzaju stali, współczynnika formowania C i rozmiarów rury.
Po zakończeniu badania na próbce nie mogą być widoczne szczeliny ani pęknięcia.

Próba rozszerzalności wg norm EN ISO 8493, ASTM A 450, ASTM A1016, GOST 8694

W próbkę wciskany jest trzpień stożkowy dopóki rozszerzenie średnicy zewnętrznej podane w procentach nie osiągnie wartości podanych w stosownej normie.
Po zakończeniu próby na próbce nie mogą być widoczne szczeliny ani pęknięcia. Próbę wykonuje się dla średnic do 150 mm i grubości ścian do 10 mm.

Próba na zawijanie obwodowe obrzeży wg norm EN ISO 8494, ASTM A 450, ASTM A1016

Koniec próbki formowany jest w kształcie obwódki, która leży w płaszczyźnie prostopadłej do osi rury, dopóki nie zostanie osiągnięta wartość średnicy zewnętrznej obwódki, którą podano w stosownej normie.

Próba rozszerzalności krążka (pierścienia) wg normy EN ISO 8495

Krążek próbny jest rozszerzany trzpieniem aż do pęknięcia.
Na powierzchni, oprócz miejsca przełamania, nie mogą być widoczne szczeliny ani pęknięcia.